Co przysługuje pracownikowi za nadgodziny w sobotę? Kiedy należy się wynagrodzenie, a kiedy dzień wolny? Ile wynosi dodatek za godziny nadliczbowe? Odpowiedzi na te inne pytania znajdziesz w artykule.
Czym są nadgodziny?
Zgodnie z art. 151. § 1. Kodeksu pracy, praca w godzinach nadliczbowych to praca wykonywana ponad:
- obowiązujące pracownika normy czasu pracy,
- przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy.
Nadgodziny w systemie równoważnego czasu pracy
Zatem nadgodziny to praca ponad 8 godzin na dobę lub ponad przeciętne 40 godzin w tygodniu. Nieco inaczej to wygląda w przypadku zatrudnienia w systemie równoważnego czasu pracy. Wówczas nadgodziny występują, gdy pracownik pracuje:
- ponad dobową normę czasu pracy – w dniu, który planowo jest dla niego dniem wolnym,
- ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy – zaplanowany w jego dniu pracującym,
- więcej niż 8 godzin pracy – jeśli w danym dniu roboczym planowo miał przepracować mniej niż 8 godzin.
Kiedy dopuszczalne są nadgodziny?
Przepisy prawne dopuszczają pracę w godzinach nadliczbowych (w tym również uwzględnione są nadgodziny w sobotę):
- w razie prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.,
- w przypadku wystąpienia szczególnych potrzeb pracodawcy.
O interpretacji ,,szczególnych potrzeb pracodawcy” pisaliśmy w artykule:
Praca w godzinach nadliczbowych – limity, formy rekompensaty itd.
Nadgodziny w sobotę – rekompensata
Należy zaznaczyć, że sobota nie jest dniem ustawowo wolnym od pracy. To, że jest z reguły dniem wolnym wynika z przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy i pracy w systemie poniedziałek-piątek. W związku z tym, jeśli pracownik wykonywał pracę w wolną dla niego sobotę, pracodawca musi ten czas odpowiednio zrekompensować.
Zgodnie z Kodeksem pracy, za nadgodziny w sobotę przysługuje pracownikowi inny dzień wolny od pracy. Musi on być udzielony do końca okresu rozliczeniowego – w terminie z nim uzgodnionym. Co ważne, uprawnienie to przysługuje niezależnie od ilości godzin, którą pracownik w tym dniu przepracował. Oznacza to, że jeśli pracownik przepracował w sobotę 4 godziny to może domagać się w formie rekompensaty całego dnia wolnego.
To jedyna forma zadośćuczynienia za przepracowane nadgodziny w sobotę. Nie ma natomiast żadnej wzmianki o rekompensacie w formie pieniężnej.
Ważne!
Pracodawcy, który nie udzieli dnia wolnego za pracę w godzinach nadliczbowych, grozi kara grzywny za wykroczenie przeciwko prawom pracownikowi w wysokości od 1000 zł do 30 000 zł.
Nadgodziny w sobotę – praca więcej niż 8 godzin
Nieco inaczej wygląda sytuacja, jeśli pracownik przepracował w wolną sobotę więcej niż 8 godzin. Wtedy nadgodziny w sobotę rozlicza się w inny sposób.
Przykład 1
Załóżmy, że pracownik pracował 10 godzin. Wówczas za 8 godzin należy zatrudnionemu oddać dzień wolny. Tak, jak wspominaliśmy powyżej – przepisy nie dają w tym przypadku pracodawcy możliwości wyboru. Jednak za pozostałe 2 godziny można oddać czas wolny lub wypłacić wynagrodzenie z odpowiednimi dodatkami. Decyzję w tej sprawie podejmuje pracodawca.
Wynika to z faktu, że 8 godzin pracy to dla pracownika norma dobowa. Z kolei każda godzina pracy powyżej 8 godzin jest przekroczeniem tej normy. Zatem jest godziną nadliczbową, za którą przysługuje rekompensata.
Nadgodziny w sobotę – odbiór wolnego
W przypadku, gdy formą rekompensaty w powyższym przykładzie (za 2 nadgodziny w sobotę) będzie czas wolny – jego wymiar zależy od tego, kto wystąpił z taką propozycją.
- Jeśli pracownik wystąpił z wnioskiem o czas wolny za nadgodziny w sobotę – to liczba godzin wolnych jest równa liczbie godzin nadliczbowych. 1 nadgodzina = 1 godzina wolnego.
- Jeśli pracodawca zaproponował czas wolny za nadgodziny w sobotę – to wymiar wolnego należy zwiększyć o połowę. Wówczas 1 nadgodzina = 1,5 godziny wolnego. Zatem, wracając do przykładu nr 1, za 2 godziny nadliczbowe należy oddać pracownikowi 3 godziny wolnego.
Nadgodziny w sobotę – ile płatne? Rekompensata pieniężna
Może jednak zdarzyć się sytuacja, że pracodawca nie ma możliwości oddania dnia wolnego, ponieważ pracownik przykładowo przebywa na zwolnieniu chorobowym do końca okresu rozliczeniowego. Wówczas pracownikowi przysługuje dodatek za nadgodziny w sobotę.
- Jeśli dojdzie do przekroczenia przeciętniej tygodniowej normy czasu pracy – pracownikowi należy się dodatek w wysokości 100 % wynagrodzenia.
- Jeżeli nadgodziny w sobotę spowodują przekroczenie normy dobowej czasu pracy – pracownikowi należy się za dodatek w wysokości 50 % wynagrodzenia (tj. za pierwsze 8 godzin 100 %, a pozostałe 50 %).
- Jeśli przekroczenie normy dobowej czasu pracy będzie miało miejsce w nocy, niedzielę i święto (w dniu planowo wolnym dla pracownika) – pracownikowi przysługuje prawo do wynagrodzenia, które jest powiększone o 100 % dodatek.
Powróćmy znowu do przykładu nr 1, gdy pracownik przepracował 10 godzin w sobotę. Jak rozliczymy te godziny w przypadku braku możliwości oddania dnia wolnego? Za 8 godzin przysługuje pracownikowi dodatek w wysokości 100 % wynagrodzenia (z tytułu przekroczenia normy tygodniowej). Z kolei za pozostałe 2 godziny zatrudnionemu należy się dodatek w wysokości 50 % (z tytułu przekroczenia normy dobowej).
Inne artykuły o tej tematyce
Rozliczanie godzin nadliczbowych – wyjaśnienia i przykłady
Jak rozliczać nadgodziny przy niepełnym etacie?
Co przysługuje za nadgodziny w sobotę? Zasady rekompensaty
Praca w godzinach nadliczbowych – limity, formy rekompensaty itp.
Limit nadgodzin – dobowy, tygodniowy i roczny
Wynagrodzenie za nadgodziny – kalkulator
Chcesz samodzielnie obliczyć wynagrodzenie za nadgodziny?
Skorzystaj z kalkulatora wynagrodzeń Asystent kadrowego.
Asystent kadrowego to podręczna aplikacja, która pozwoli Ci obliczyć pensję z uwzględnieniem wszystkich składników płacowych (koszty uzyskania przychodu, składki PPK, dodatek stażowy itp.). Asystent w parę sekund pokaże Ci, ile wynosi wynagrodzenie łącznie z nadgodzinami.
Funkcja dostępna w wersji PREMIUM. Wypróbuj bezpłatnie!
Pobierz aplikację z Google Play, odbierz kod od iPersonel – i korzystaj z wszystkich funkcji za darmo przez 3 miesiące!
Więcej informacji: Asystent kadrowego
Artykuł jest opracowaniem własnym na podstawie Kodeksu pracy oraz informacji zawartych na stronie PIP.
