Limit nadgodzin

Dozwolony limit nadgodzin jest ściśle określony przez przepisy prawa pracy. Kodeks pracy wskazuje także na sytuacje, w których pracodawca może wydać polecenie pracy w godzinach nadliczbowych. Jakie są dobowe, tygodniowe i roczne limity nadgodzin? Kiedy są dozwolone? Czy można je planować? Odpowiedzi znajdziesz w poniższym artykule.

Czym są nadgodziny? Kiedy można je zlecić?

Nadgodziny, zgodnie z art. 151 Kodeksu pracy, to praca wykonywana ponad:

normy czasu pracy, które obowiązują pracownika,
przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy.

Pracodawca może zlecić pracę w godzinach nadliczbowych w przypadku:

prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia,
nagłej awarii,
wystąpienia szczególnych potrzeb pracodawcy.

Nie znajdziemy konkretnych zapisów, wskazujących na to, czym są ,,szczególne potrzeby pracodawcy”. O interpretacji tych potrzeb pisaliśmy w artykule: Praca w godzinach nadliczbowych.

W wyżej wymienionych przypadkach, polecenie wykonania pracy w godzinach nadliczbowych jest dla pracownika wiążące. Nadgodziny są wówczas obowiązkiem zatrudnionego. Gdy pracownik odmówi, pracodawca może nałożyć na niego karę porządkową za niewykonywanie poleceń przełożonego. W wyjątkowych sytuacjach może to także stanowić podstawę do rozwiązania umowy o pracę.

Wiemy już, w jakich przypadkach pracodawca może zlecić nadgodziny. Przejdźmy do tego, jakie są godzinowe granice takiego polecenia. Poniżej znajdziesz dopuszczalną liczbę nadgodzin w ciągu dnia, tygodnia oraz roku.

Dobowy limit nadgodzin

Maksymalny czas pracy w ciągu doby wynosi 13 godzin. Zatem w podstawowym systemie czasu pracy to 8 h wg harmonogramu oraz 5 nadgodzin. Wynika to z obowiązku zapewnienia pracownikowi 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Przepisy Kodeksu pracy nie wskazują wprost limitu dobowego nadgodzin. Jednak w praktyce wyznaczają go przepisy o odpoczynku dobowym.

Z kolei w równoważnym czasie pracy, w którym wymiar czasu pracy wynosi 12 godzin, zatrudniony może mieć tylko jedną godzinę nadliczbową.

Co ważne, nadgodziny powstałe w wyniku akcji ratunkowej lub awarii nie są limitowane.

Tygodniowy limit nadgodzin

Maksymalny czas pracy w ciągu tygodnia nie może być większy niż 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym. Wynika to z obowiązku zachowania przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy.

Roczny limit nadgodzin

Limit nadgodzin w roku, wynikających ze szczególnych potrzeb pracodawcy, wg Kodeksu pracy nie powinien przekraczać 150 godzin. Istnieje jednak możliwość zwiększenia tego limitu. W tym celu należy zamieścić stosowne zapisy w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie pracy. Jeśli dana firma nie posiada wewnętrznych uregulowań, informacje o zwiększeniu limitu należy zawrzeć w umowie o pracę.

Zgodnie ze stanowiskiem Państwowej Inspekcji Pracy, roczny limit pracy w godzinach nadliczbowych wynosi 416 godzin. Wynika to z pomnożenia 52 (liczba tygodni w roku) przez 8 godzin. Jest to najwyższa liczba dla zatrudnionych ze stuprocentową obecnością. Rzecz jasna, w trakcie roku kalendarzowego pracownicy korzystają z urlopu wypoczynkowego, zwolnień lekarskich lub są nieobecni z innych powodów. Wówczas pracodawca jest zobowiązany do pomniejszenia wymiaru czasu pracy do liczby usprawiedliwionych godzin nieobecności w pracy.

Odmienne stanowisko w tej sprawie przedstawia Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Według ministerstwa limit rocznych nadgodzin powinien wynosić:

384 godzin (dla pracowników z wymiarem urlopu 20 dni),
376 godzin (dla pracowników z wymiarem urlopu 26 dni).

Co ważne, wiążące dla pracodawców oraz sądów pracy są ustalenia Państwowej Inspekcji Pracy, a nie opinia Ministerstwa Pracy.

Czy nadgodziny można planować?

Pracy w godzinach nadliczbowych nie można planować. Wyżej wskazaliśmy, że pracodawca jest uprawniony do zlecenia nadgodzin tylko w szczególnych przypadkach. W związku z tym, mają one charakter wyjątkowy i nie powinny stanowić stałego elementu harmonogramu czasu pracy. Zatem nadgodziny dotyczą szczególnych potrzeb i sytuacji, których nie można było przewidzieć w trakcie tworzenia rozkładu czasu pracy.

Cykl materiałów o nadgodzinach

Rozliczanie czasu pracy to trudne zadanie dla pracowników działu HR. Z tego względu przybywamy z pomocą! Jeśli chcesz zdobyć niezbędną wiedzę z tego zakresu – jesteś w dobrym miejscu. Mamy dla Ciebie cykl artykułów o nadgodzinach. Znajdziesz w nich: