Zastanawiasz się nad tym, czy zabrać urlop wychowawczy? Żeby formalności stało się za dość, prawo pracy również i tu reguluje wszystkie kwestie z nim związane. Spełnij je, poznaj swoje prawa i obowiązki i ciesz się urlopem. Powiedzielibyśmy ,,miłych wakacji”, ale wiemy, że wychowanie dziecka to nie lada wyzwanie!
Urlop wychowawczy – najważniejsze informacje
Z tego artykułu dowiesz się:
- Kiedy przysługuje Ci urlop wychowawczy?
- Jaki jest wymiar urlopu?
- Jak rodzice mogą wykorzystać urlop?
- Kiedy należy złożyć wniosek i co powinien zabierać?
- Czy możesz zrezygnować z urlopu?
- Czy w czasie urlopu przysługuje Ci ochrona zatrudnienia?
Kiedy przysługuje Ci urlop wychowawczy?
Możesz ubiegać się o urlop wychowawczy, jeżeli spełniasz dwa warunki:
- Posiadasz status pracownika.
- Łączny okres Twojego zatrudnienia wynosi co najmniej 6 miesięcy.
Do tego czasu wliczają się poprzednie okresy zatrudnienia. Przerwy w zatrudnieniu, wymiar czasu pracy czy tryb rozwiązania umowy – nie mają w tym przypadku znaczenia. Co ważne, nie wliczamy umów cywilnoprawnych.
Należy pamiętać, że urlop wychowawczy jest urlopem bezpłatnym, a składki emerytalno-rentowe oraz zdrowotne finansowane są z budżetu państwa.
Wymiar urlopu wychowawczego
Wymiar urlopu wychowawczego wynosi 36 miesięcy. Możesz go wykorzystać w 5 częściach – jednak nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat. Jedna część urlopu to jeden wniosek o jego udzielenie.
Wymiar urlopu nie zwiększy się, jeżeli podczas porodu urodzisz bliźniaki albo jednorazowo zaadoptujesz więcej niż jedno dziecko. Jeśli jednak urodzisz lub przyjmiesz na wychowanie kolejne dziecko – otrzymasz na nie prawo do urlopu wychowawczego.
Wyższy wymiar urlopu otrzymują rodzice lub opiekunowie dziecka niepełnosprawnego. Jeżeli stan zdrowia dziecka wymaga osobistej opieki – wymiar wzrasta o kolejne 36 miesięcy (razem 72 miesiące). Dodatkowy urlop należy wykorzystać do 18 roku życia dziecka – pozostałe zasady pozostają jednak takie same, jak w przypadku podstawowego urlopu wychowawczego.
Wykorzystanie urlopu przez rodziców/opiekunów
Tak jak wspominaliśmy, wymiar urlopu wynosi 36 miesięcy – a jako opiekun/rodzic masz wyłączne prawo do wykorzystania jednego miesiąca. Oznacza to, że tego prawa nie możesz przenieść na drugiego opiekuna/rodzica – a jeżeli postanowi on nie wykorzystać jednego miesiąca – to ta część urlopu przepadnie.
Pozostałe 35 miesięcy może jeden z opiekunów/rodziców wykorzystać samodzielnie. Mogą dowolnie się nim dzielić, a także korzystać oboje w jednym czasie – wlicza się wtedy ich łączny wymiar, który nie może przekroczyć ustalonych okresów.
Jak zawsze to podkreślamy, od każdej reguły istnieją wyjątki. Prawo w szczególnych przypadkach przewiduje możliwość wykorzystania pełnego wymiaru urlopu, czyli 36 miesięcy przez jednego z rodziców/opiekunów. Kiedy?
- Gdy drugi rodzic nie żyje.
- W przypadku odebrania, zawieszenia lub ograniczenia władzy rodzicielskiej drugiemu rodzicowi.
Rozwiązanie ma na celu niedyskryminowanie rodziców, którzy samotnie wychowują dziecko.
Wniosek o urlop wychowawczy
Żeby skorzystać z urlopu wychowawczego, musisz złożyć pracodawcy pisemny wniosek na 21 dni przed planowanym rozpoczęciem urlopu. Jeżeli nie zachowasz terminu, pracodawca udzieli Ci urlopu nie później niż z upływem 21 dni, licząc od dnia, w którym złożyłeś wniosek.
Jakie informacje powinien zawierać wniosek?
- Imię i nazwisko pracownika;
- imię i nazwisko dziecka, na który ma być udzielony urlop;
- wskazanie okresu, na który urlop na być udzielony lub jego części;
- wskazanie okresu urlopu wychowawczego już wykorzystanego;
- określenie liczby części urlopu, z których już skorzystano.
Co należy dołączyć do wniosku?
– Oświadczenie pracownika dotyczące korzystania z części urlopu rodzicielskiego w terminie, który nie przypada bezpośrednio po wykorzystaniu poprzedniej części urlopu rodzicielskiego. Należy wskazać liczbę części urlopu, które wykorzystano w ten sposób.
– Oświadczenie o braku lub zamiarze korzystania przez drugiego rodzica/opiekuna z urlopu wychowawczego w okresie, który został wskazany we wniosku. Takiego oświadczenia nie trzeba składać, jeśli drugi rodzic został pozbawiony władzy rodzicielskiej lub ta władza została mu ograniczona.
– Jeżeli zachodzi wyżej opisana sytuacja, należy dostarczyć kopię prawomocnego orzeczenia sądu o ograniczeniu lub pozbawieniu władzy rodzicielskiej drugiego rodzica. Pracownik może złożyć także oświadczenie o tym, że występują inne przeszkody, które uniemożliwiają uzyskanie informacji o zamiarze korzystania z urlopu przed drugiego rodzica/opiekuna w okresie, który został wskazany we wniosku.
– Kopię prawomocnego orzeczenia o niepełnosprawności dziecka lub jego stopniu.
– W przypadku zamiaru wykorzystania całego wymiaru urlopu 36 miesięcy należy dostarczyć skrócony odpis aktu zgonu drugiego rodzica oraz wszelkie kopie prawomocnych orzeczeń sądu o pozbawieniu, ograniczeniu lub zawieszeniu władzy rodzicielskiej drugiego rodzica.
Rezygnacja z urlopu wychowawczego
Jeżeli złożyłeś wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego – możesz go wycofać – jednak nie później niż 7 dni przed rozpoczęciem urlopu.
A jeśli już przebywasz na urlopie wychowawczym – możesz z niego zrezygnować:
- w każdym czasie – jeśli pracodawca wyrazi zgodę;
- na 30 dni przed planowanym rozpoczęciem pracy – po wcześniejszym zawiadomieniu pracodawcy.
Jakie masz prawa i przywileje podczas urlopu wychowawczego?
- W czasie urlopu wychowawczego pracodawca nie może wypowiedzieć Ci umowy o pracę.
Nie może tego zrobić właściwie od momentu złożenia przez Ciebie wniosku o ten urlop. Z tym zastrzeżeniem, że ochrona zaczyna się na 21 dni przed rozpoczęciem urlopu – nawet wtedy, gdy wniosek złożyłeś wcześniej.
Kolejny wyjątek – pracodawca może rozwiązać umowę o pracę, jeżeli zakład pracy upadł lub uległ likwidacji, a także w przypadku rażącej winy pracownika, która jest podstawą do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. - W czasie urlopu wychowawczego masz prawo podjąć pracę, naukę, szkolenie, ale…
Nie możesz przez to zaprzestać osobistej opieki nad dzieckiem. Jeśli to zrobisz – pracodawca ma prawo wezwać Cię do powrotu na stanowisko pracy. - Możesz obniżyć swój wymiar czasu pracy.
Jeśli nie chcesz porzucać w pełni pracy i korzystać z urlopu wychowawczego – możesz obniżyć swój wymiar czasu pracy. W tym celu złóż pracodawcy wniosek na 21 dni przed zamiarem rozpoczęcia pracy w mniejszym wymiarze godzinie. Pracodawca jest zobowiązany do uwzględnienia tego wniosku, a obniżyć może go do wymiaru nie mniej niż połowa etatu, w okresie, w którym mógłbyś przebywać na urlopie wychowawczym.
Podczas pracy w mniejszym wymiarze godzin, a konkretnie od dnia złożenia przez Ciebie wniosku – przysługuje Ci ochrona zatrudnienia. Pracodawca nie może wypowiedzieć i rozwiązać Twojej umowy o pracę – przez łączny okres 12 miesięcy.
Znajomość prawa pracy nie szkodzi
Teraz już wiesz, kiedy możesz wziąć urlop wychowawczy, w ilu częściach oraz kiedy złożyć wniosek. Znajomość swoich praw i obowiązków zdecydowanie ułatwia życie – i obniża poziom stresu i niepewności, wywołanych niewiedzą. Na szczęście, Ty w tym gronie już się nie znajdujesz. Jeśli nie chcesz dać się zaskoczyć przepisom prawnym – zaglądaj na naszego bloga, by nie przegapić żadnej istotnej kwestii i zmiany prawnej, która dotyczy Ciebie i Twojego nowego członka rodziny. 😉
Elektroniczne wnioski urlopowe w iPersonel
Nie bylibyśmy sobą, gdybyśmy nie odnieśli przepisów i praktyki do naszego systemu kadrowo-płacowego iPersonel. Jesteś zabieganym rodzicem, musisz dobrze gospodarować swoim czasem – i my to rozumiemy! Dlatego u nas, wniosek o urlop możesz złożyć w kilka sekund, nie wychodząc nawet z domu. Nasze rozwiązanie to elektroniczne wnioski urlopowe w Portalu Pracownika. Dzięki nim możesz poprosić swojego pracodawcę o urlop w każdej chwili. Cały proces składa się z kilku kliknięć, a Ty możesz na bieżąco śledzić status swojego wniosku. Proste i wygodne.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat Portalu Pracownika: napisz.
Artykuł jest opracowaniem własnym na podstawie Kodeksu pracy oraz informacji zawartych na oficjalnej stronie internetowej Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
