Zmiany prawne w walce z koronawirusem
Koronawirus a praca zdalna i prawo do świadczeń – te współzależności zostały wskazane w nowej ustawie o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem koronawirusa. Zagadnienia dotyczące prawa pracy w obliczu COVID-19 budzą wiele wątpliwości zarówno po stronie pracowników, jak i pracodawców. Ustawa nie rozwiewa wielu z nich. Niemniej, dowiadujemy się z niej m.in., co z poleceniem wykonania pracy zdalnej oraz prawem rodziców do zasiłku opiekuńczego. W artykule omówiliśmy także inne regulacje wprowadzone w celu zapobiegania i zwalczania koronawirusa, a także wywołanych nim sytuacji kryzysowych.
Wspomniane rozporządzenie obowiązuje od 8 marca 2020 roku.
Koronawirus a praca zdalna i prawo do świadczeń
W ustawie znajdziemy dwa zapisy regulujące stosunki między pracownikiem a pracodawcą w obliczu koronowirusa. Co uwzględnili ustawodawcy?
- Polecenie pracy zdalnej
Koronawirus a praca zdalna? Pracodawca w celu przeciwdziałania zarażeniu COVID-19 może polecić pracownikowi przez czas oznaczony wykonywanie pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania (praca zdalna). Wprowadzona ustawa zmienia wymóg zgodności obu stron odnośnie podjęcia pracy zdalnej i traktuje polecenie pracodawcy w tym zakresie jako wiążące pracownika. Wynika to z tego, że to podmiot zatrudniający odpowiada za stan bezpieczeństwa i higieny w zakładzie pracy. Pracownik jest zobowiązany do wykonywania poleceń swojego przełożonego, o ile ich wykonywanie nie narusza przepisów prawa lub umowy o pracę. Polecenie pracy zdalnej z powodu obaw przez koronawirusem nie narusza ani jednego ani drugiego, ponieważ jest podyktowane troską o zachowanie zasad BHP. Jeżeli pracownik nie dostosuje się do polecenia, może zostać na niego nałożona kara porządkowa w postaci upomnienia, nagany lub kary pieniężnej. W najgorszym przypadku może to stać się przyczyną rozwiązania umowy o pracę. W ustawie nie określono, jak długo może być wykonywana praca zdalna. - Zasiłek opiekuńczy
Rodzice mogą otrzymać dodatkowy zasiłek opiekuńczy, gdy muszą sprawować opiekę nad dzieckiem do lat 8. Dotyczy to sytuacji, gdy zostaje zamknięty żłobek, klub dziecięcy, przedszkole lub szkoła, do którego uczęszcza ich dziecko. Wypłaca się go za okres nie dłuższy niż 14 dni
Zasiłek opiekuńczy przysługuje także w przypadku, gdy dziecko zostanie poddane kwarantannie lub izolacji na podstawie decyzji powiatowego inspektora sanitarnego lub państwowego granicznego inspektora sanitarnego. Kwarantannę lub izolację traktuje się analogicznie, jak w przypadku choroby, ponieważ jeden z rodziców zostaje zmuszony do opieki kosztem wykonywania pracy.
Uprawnienia do świadczeń w czasie kwarantanny i izolacji
Poddanie się kwarantannie lub izolacji jest podstawą do wypłaty świadczeń z powodu choroby lub opieki nad chorym członkiem rodziny. Decyzję wydaje państwowy powiatowy inspektor sanitarny lub państwowy graniczny inspektor sanitarny.
Innymi słowy, przez czas kwarantanny lub izolacji przysługuje wynagrodzenie za czas choroby, zasiłek chorobowy lub opiekuńczy, który wypłacany jest przez pracodawcę lub Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Co ważne, decyzję można dostarczyć do pracodawcy lub ZUS po zakończeniu kwarantanny lub izolacji.
Ustalanie prawa do zasiłku chorobowego
Dokumentem, który potwierdza prawo do wypłaty świadczeń z tytuły choroby jest także zaświadczenie lekarskie wystawione przez lekarza. Może on ocenić, że w trakcie kwarantanny, izolacji lub hospitalizacji stan zdrowia pacjenta obliguje do wystawienia orzeczenia o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby.
Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku orzeczenia lekarza przyjmującego do szpitala. Może on podjąć decyzję, że poddaje daną osobę kwarantannie, izolacji lub badaniom. Wówczas kieruje się własną oceną stopnia zagrożenia dla zdrowia publicznego. W takiej sytuacji ubezpieczony ma prawo do świadczeń z tytułu choroby – nawet w przypadku braku decyzji inspektora sanitarnego. Lekarz przyjmujący do szpitala może również wystawić zaświadczenie, że z powodu wyżej zastosowanych środków chory jest tymczasowo niezdolny do pracy. Schemat pozostaje ten sam – lekarz wydaje zaświadczenie lekarskie, które uprawnia do wypłaty świadczeń na zasadach ogólnych. To, czy wydanie zaświadczenia było konieczne, pozostaje w zakresie kompetencji lekarza.
Jeżeli pracownik nie pojawi się w pracy – bez żadnego uzasadnienia, tj. zaświadczenia lekarskiego lub decyzji inspektora sanitarnego – wówczas nie ma prawa do żadnych świadczeń pieniężnych z tytułu choroby.
Ustalanie prawa do zasiłku opiekuńczego
Zasiłek opiekuńczy przysługuje w sytuacji, gdy istnieje konieczność sprawowania opieki nad chorym dzieckiem lub członkiem rodziny. Niezbędnym potwierdzeniem tego jest zaświadczanie lekarskie.
Rodzic otrzymuje zasiłek opiekuńczy, gdy powiatowy inspektor sanitarny lub państwowy graniczny inspektor sanitarny podejmą decyzję o izolacji dziecka lub jego kwarantannie. Taka izolacja lub kwarantanna jest traktowana na równi z chorobą. Innymi słowy, jeden z rodziców nie może wykonywać pracy, ponieważ musi zapewnić dziecku niezbędną opiekę.
Prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje także w sytuacji, gdy rodzice muszą sprawować opiekę nad dzieckiem do 8 lat, ponieważ zamknięto żłobki, kluby dziecięce, przedszkola lub szkoły.
Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, gdy:
• szkoła funkcjonuje, a rodzic sam podejmie decyzję o tym, że nie wyśle dziecka na zajęcia;
• szkoła zażąda odebrania dziecka z placówki z powodu złego stanu zdrowia;
• placówka odmówi przyjęcia dziecka z powodu obawy przed zakażaniem.
Zasiłek przysługuje za okres nie dłuższy niż 14 dni – jeżeli z powodu obawy przez koronawirusem zamknięto placówki szkolne. ZUS wyjaśnia:
,,Dodatkowy zasiłek opiekuńczy jest przyznawany w trybie i na zasadach określonych w ustawie zasiłkowej i nie wlicza się go do limitu 60 dni pobierania zasiłku opiekuńczego w roku kalendarzowym. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje łącznie obojgu rodzicom w wymiarze do 14 dni, niezależnie od liczby dzieci wymagających opieki w związku z zamknięciem placówki z powodu wirusa. Dokumentem do wypłaty dodatkowego zasiłku opiekuńczego jest oświadczenie ubezpieczonego.”
[aktualizacja: zasiłek opiekuńczy]
Masz dziecko poniżej 8. roku życia? Sprawdź najważniejsze informacje dotyczące zasiłku opiekuńczego w związku z zamknięciem szkół (na podstawie oficjalnego stanowiska ZUS).
Koronawirus a prawo pracy. Jakie masz prawa i obowiązki?
Jak może chronić się pracownik, a jak pracodawca, gdy w grę wchodzi ryzyko zarażenia się koronawirusem? Omawiamy poszczególne zagadnienia.
- Czy pracownik może odmówić wyjazdu służbowego w rejony, w których występuje koronawirus?
- Czy pracodawca może zlecić dodatkowe badania lekarskie pracownikowi, który powraca do pracy po wyjeździe do regionu/kraju, gdzie występuje koronawirus?
- Czy pracodawca może zabronić pracownikowi wykorzystania urlopu w kraju, gdzie występuje duże ryzyko zarażenia koronawirusem?
- Czy pracodawca może nie dopuścić do pracy pracownika, który wraca do pracy z pobytu w kraju/regionie objętym działaniem koronawirusa?
- Czy pracodawca może zaproponować pracę zdalną pracownikowi, który powraca z regionów zarażonych SARS-CoV-2?
- Czy pracodawca może wysłać na urlop pracownika, który wypoczywał w miejscu lub kraju występowania koronawirusa?
To pytania, na które trzeba znać odpowiedzi. A znajdziesz je w naszym artykule:
Koronawirus a Prawo pracy. Jakie masz prawa i obowiązki?
7 wybranych założeń ustawy obowiązującej od 8 marca 2020 r.
Ustawa przewiduje zasady i tryb zapobiegania, przeciwdziałania oraz zwalczania koronawirusa. Uwzględniła także sytuacje kryzysowe, do których może doprowadzić rozprzestrzeniający się wirus. Poniżej znajdziesz wybrane punkty ustawy, podpisanej przez prezydenta.
- Osoby, które są chore lub podejrzane o zachorowanie na koronawirusa podlegają obowiązkowej hospitalizacji.
- Do zamówień – towarów lub usług, które są niezbędne do przeciwdziałania COVID-19 nie stosuje się przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych. Dotyczy to przypadku, gdy istnieje duże ryzyko rozprzestrzenienia się choroby lub gdy wymaga tego ochrona zdrowia publicznego.
- Do projektowania, budowy, przebudowy, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych, w tym zmiany sposobu użytkowania, w związku z przeciwdziałaniem COVID-19, nie jest konieczne stosowanie przepisów ustawy Prawo budowlane. Nie uwzględnia się także ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.
- Ustawodawcy wprowadzili zmiany w ustawie Prawo farmaceutyczne. W przypadku zagrożenia braku dostępności danego produktu – minister właściwy do spraw zdrowia może, w drodze obwieszczenia, ograniczyć ilość produktu leczniczego, wyrobu medycznego lub środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego na jednego pacjenta.
- Hurtownie farmaceutyczne są obowiązane do zbywania produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych wyłącznie do aptek, punktów aptecznych oraz zakładów leczniczych podmiotów leczniczych. Wykaz tych środków ustala minister do spraw zdrowia.
- Minister do spraw szkolnictwa wyższego i nauki może czasowo ograniczyć lub zamknąć uczelnie w całej Polsce. Może także zamknąć placówki tylko na niektórych obszarach, na których ryzyko zagrożenia dla życia lub zdrowia jest bardzo duże.
- Premier może nałożyć na jednostkę samorządu terytorialnego obowiązek wypełnienia zadania w związku z zapobieganiem koronawirusowi.
Ustawa przyjęto bez żadnych poprawek. Ma przeciwdziałać rozprzestrzenianiu się COVID-19. Wydaje się to konieczne w związku z kolejnymi odnotowanymi przypadkami zachorowań w Polsce.
W ustawie uregulowano takie współzależności, jak koronawirus a praca zdalna i prawo do świadczeń. O kolejnych zmianach w zakresie prawa pracy i uprawnieniach pracowników i pracodawców w obliczu COVID-19 będziemy Cię informować.
Bądź na bieżąco z iPersonel.
Powyższy artykuł jest opracowaniem własnym na podstawie informacji zamieszczonych na oficjalnej stronie internetowej ZUS. Artykuł powstał także w oparciu o ustawę o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.
Chcesz dowiedzieć się więcej? Napisz do nas, a my chętnie Ci pomożemy! 🙂
