Baza wiedzy.

Mamy mnóstwo wiedzy i chcemy się nią dzielić! Wszystko to, co powinieneś wiedzieć o kadrach i płacach.

Kiedy obejmuje Cię ochrona przed zwolnieniem z pracy?

Kiedy obejmuje Cię ochrona przed zwolnieniem z pracy?

Ochrona przed zwolnieniem pracy polega na tym, że pracodawca ma ograniczone prawa do wypowiedzenia lub rozwiązania Twojej umowy o pracę. To, w jakim stopniu stosunek pracy jest chroniony zależy od rodzaju umowy i zaistniałych okoliczności, które argumentują tę ochronę. Kiedy Twoje zatrudnienie jest bezpieczne? Przekonajmy się!

Ochrona przed zwolnieniem z pracy

Największą ochronę mają zapewnieni pracownicy, którzy są zatrudnieni na podstawie umowy na czas nieokreślony. Pracodawca, żeby rozwiązać taką umowę musi podać powód, a wszystkie przesłanki z tym związane muszą być zgodne z prawem i z zasadami współżycia społecznego.

Jednak istnieją sytuacje, w których podmiot zatrudniający nie ma prawa do złożenia wypowiedzenia ani rozwiązania stosunku pracy. Ochrona przed zwolnieniem z pracy przysługuje:

  • w wieku przedemerytalnym;
  • w czasie urlopu;
  • w czasie nieobecności w pracy z przyczyn usprawiedliwionych;
  • w trakcie ciąży i urlopu macierzyńskiego;
  • młodocianych pracownikom;
  • działaczom związkowym.

Poznajmy szczegóły każdego z przypadków, by w razie nieprzewidzianej sytuacji umieć jasno i wyraźnie wygłosić swoje uprawnienia.

Ochrona przed zwolnieniem z pracy w wieku przedemerytalnym

Zgodnie z Kodeksem pracy, ochrona przed zwolnieniem przysługuje, jeżeli pracownikowi brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego. Obecnie, wiek emerytalny wynosi 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Pozostaje to jednak bez znaczenia w przypadku likwidacji zakładu pracy lub ogłoszenia upadłości przez pracodawcę.

Ochrona stosunku pracy nie przysługuje, gdy pracownik:

  • osiągnął odpowiedni wiek emerytalny, ale nie posiada stażu pracy, który uprawniałby go do przejścia na emeryturę;
  • uzyskał prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Ochrona przed zwolnieniem w czasie urlopu

W trakcie urlopu pracodawca nie może wypowiedzieć Ci umowy o pracę. Ochrona stosunku pracy dotyczy zarówno urlopu wypoczynkowego, jak i bezpłatnego. Jednak, gdy nie stawisz się w pracy w wyznaczonym terminie – ochrona przestaje obowiązywać, a pracodawca ma prawo wręczyć wypowiedzenie.

Ochrona przed zwolnieniem w czasie nieobecności w pracy z przyczyn usprawiedliwionych

Podobnie jak w przypadku urlopów, w czasie nieobecności usprawiedliwionej nie możesz otrzymać wypowiedzenia. Powodem, dla którego nie ma Cię w pracy może być zwolnienie chorobowe czy opieka na dzieckiem. Analogicznie, ochrona przestaje obowiązywać, gdy nie stawiasz się na stanowisku pracy w wyznaczonym terminie.

Ochrona stosunku pracy w czasie choroby ma jednak swoje ograniczenia. Okres ochronny zależny jest od stażu pracy. Jeżeli pracujesz:

  • mniej niż 6 miesięcy u danego pracodawcy – wynosi on 3 miesiące;
  • więcej niż 6 miesięcy – Twój okres ochronny występuje przez łączy okres pobierania wynagrodzenia chorobowego, zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego.

Po upływie tego czasu, pracodawca może Cię zwolnić.

Ochrona przed zwolnieniem w czasie ciąży i urlopu macierzyńskiego

Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownicy, która jest w ciąży, a także podczas jej pobytu na urlopie macierzyńskim czy rodzicielskim. Dotyczy to także urlopu ojcowskiego i ojca wychowującego dziecko. Nie oznacza to jednak, że pracodawca pozostaje tu bez żadnych praw. Nadal może on rozwiązać stosunek pracy, ale może to zrobić tylko w przypadku, gdy wystąpią przyczyny, uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia – i są one spowodowane winą pracownika. Na takie rozwiązanie umowy musi wyrazić zgodę także organizacja związkowa.

W czasie ciąży stosunek pracy jest nie tylko chroniony, ale także ulega przedłużeniu do dnia porodu. Dotyczy to umów na czas określony oraz umów na okres próbny powyżej miesiąca (jeżeli umowa byłaby rozwiązana po upływie trzeciego miesiąca ciąży). Co ważne, na ten argument nie można się powołać w czasie umowy o pracę na zastępstwo.

A co jeśli pracownica zaszła w ciążę w czasie okresu wypowiedzenia?

Wówczas pracodawca powinien anulować swoje wypowiedzenie i nie dopuścić do rozwiązania stosunku pracy. Okres ochronny przysługuje kobiecie już od pierwsza dnia jej ciąży. W związku z tym, pracownica powinna dalej wykonywać swoje obowiązki.

Tak jak wspominaliśmy, zwolnienie w czasie urlopu wychowawczego i bezpłatnego jest niezgodne z prawem – a już zwłaszcza kobiet w ciąży. Co więcej, ochrona trwa już od momentu złożenia przez pracownika wniosku o urlop wychowawczy i trwa aż do momentu jego zakończenia.

Rozwiązanie umowy jest możliwe tylko w przypadku likwidacji zakładu pracy lub ogłoszenia przez pracodawcę upadłości.

Ochrona przed zwolnieniem młodocianych pracowników

Zgodnie z Kodeksem pracy, rozwiązanie za wypowiedzeniem umowy o pracę zawartej w celu przygotowania zawodowego jest dopuszczalne tylko w przypadku:

  • gdy młodociany nie wypełnia obowiązków, które wynikają z nawiązanej umowy;
  • ogłoszenia upadłości lub likwidacji zakładu pracy;
  • reorganizacji, które uniemożliwia dalsze przygotowaniu do zawodu;
  • stwierdzenia nieprzydatności młodocianego do pracy, w zakresie której odbywa się przygotowanie zawodowe.

Ochrona przed zwolnieniem działaczy związkowych

Ochronę zatrudnienia działaczom związkowym zapewnia ustawa o związkach zawodowych. Zgodnie z przepisami, pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę działaczowi, jeśli nie uzyska zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej. Procedura wygląda podobnie w przypadku zmiany warunków pracy lub płacy na niekorzyść chronionego członka związkowego. 

Rzecz jasna, wyjątkiem jest sytuacja, w której pracodawca ogłasza likwidację lub upadłość zakładu pracy.

Ochrona jednak nie przysługuje wszystkim. Innymi słowy, liczba pracowników, którzy jej podlegają jest ograniczona. Zarząd reprezentatywnej organizacji związkowej nie może wskazać więcej chronionych osób niż posiada kadra kierownicza pracodawcy. Z kolei w przypadku, gdy organizacja nie posiada statusu organizacji reprezentatywnej, w drodze uchwały zarządu wskazuje jedną osobę, której przysługuje ochrona zatrudnienia.

Związkowca nie można zwolnić przez cały okres, który określa uchwała. Co ważne, ochrona trwa również po jego zakończeniu – i odpowiada połowie czasu wyznaczonego w uchwale, najwyżej może trwać jednak rok.

Komitet założycielski organizacji związkowej może wskazać uchwałą nie więcej niż trzy osoby wykonujące pracę zarobkową, które mają być objęte ochroną. Obejmuje ona 6 miesięcy od dnia utworzenia komitetu.

Co ważne, ochrona nie jest zarezerwowana tylko dla pracowników w rozumieniu Kodeksu pracy. Podlegają jej także zleceniobiorcy oraz osoby świadczące pracę na podstawie innych umów cywilnoprawnych. Zmiana nastąpiła w 2019 roku.

Ochrona przed zwolnieniem ma swoje granice

Jak już pewnie zdążyłeś zauważyć, nawet w przypadku ochrony zatrudnienia – możesz otrzymać wypowiedzenie i spodziewać się rozwiązania umowy. Wskazaliśmy na dwie takie sytuacje:

  1. Ogłoszenie przez pracodawcę upadłości lub likwidacji.
  2. Dopuszczenie się przez pracownika rażących działań, np. przestępstwo z zatwierdzonym wyrokiem, utrata uprawnień do wykonywania danej pracy itp.

W pierwszym przypadku rozwiązanie umowy następuje z przyczyn, które Ciebie nie dotyczą. Wówczas mamy do czynienia ze zwolnieniami grupowymi. Mówimy o nich wtedy, gdy pracodawca zatrudnia więcej niż 20 osób. W drugim przypadku, no cóż, to już wszystko zależy od Ciebie. 🙂

Warunki pracy i płacy znajdziesz w…

…umowie! A umowę znajdziesz w elektronicznych teczkach kadrowych. To właśnie tam znajdują się wszystkie dokumenty związane z przebiegiem zatrudnienia. Jako pracownik działu kadr i płac, nie musisz wertować tysięcy papierów w archiwum. Z kolei jako zatrudniony – nie musisz robić gwałtownych porządków w domu, by odnaleźć umowę. Wystarczy Wam iPersonel. To on przechowa i wyszuka dla Was to, czego w danym momencie potrzebujecie.

Co więcej,  musisz wiedzieć, że jako Twój partner do zadań specjalnych szczególnie dbam o bezpieczeństwo tych akt. Możesz na mnie liczyć! 😊

Artykuł stanowi opracowanie własne na podstawie Kodeksu pracy.