Odprawa dla pracownika to rekompensata za rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy. Aktualnie wiele firm zmaga się ze złą sytuacją ekonomiczną, spowodowaną koronawirusem. Przedsiębiorcy zmuszeni są do podjęcia tak drastycznych kroków, jak likwidacja stanowisk pracy. Kodeks pracy nie przewiduje odpraw pieniężnych za zwolnienie. Regulacje związane z tą kwestią możemy jednak znaleźć w ustawie, która reguluje postępowanie w przypadku zwolnień grupowych. Nie oznacza to, że pracownicy zwalniani indywidualnie muszą odejść bez żadnej rekompensaty. Kiedy i komu przysługuje odprawa? W jakiej wysokości? Poniżej odpowiemy na te pytania.
Odprawa dla pracownika przy zwolnieniu indywidualnym
Pracownik może liczyć na odprawę, gdy stosunek pracy zakończył się w szczególnych okolicznościach. Co ważne, przesłanki do rozwiązania umowy o pracę muszą leżeć po stronie pracodawcy i stanowić wyłączną podstawę do rozwiązania umowy, np. niekorzystna kondycja finansowa firmy, ogłoszenie jej upadłości lub likwidacji. Innymi słowy, przyczyny, które nie dotyczą zatrudnionego.
Odprawa dla pracownika w przypadku zwolnień grupowych
Odprawy pieniężne przysługują także w przypadku zwolnień grupowych. Mają one miejsce wtedy, gdy pracodawca, który zatrudnia powyżej 20 osób, zwalnia w terminie nieprzekraczającym 30 dni pewną część z nich, a konkretnie:
• 10 pracowników – przy zatrudnieniu mniej niż 100 osób;
• 10 % pracowników – przy zatrudnieniu co najmniej 100, ale mniej niż 300 osób;
• 30 pracowników – przy zatrudnieniu 300 osób lub więcej.
Podobnie, jak w przypadku indywidualnych zwolnień, rozwiązanie umowy o pracę musi nastąpić z przyczyn niedotyczących pracowników – w drodze wypowiedzenia, a także za porozumieniem stron.
Odprawa przysługuje także w przypadku, gdy pracodawca zmienił warunki pracy lub płacy, a pracownik ich nie przyjął.
Regulacje dotyczące zwolnień grupowych znajdują się w ustawie o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.
Komu nie przysługuje odprawa pieniężna?
Przekornie zaczniemy od informacji, że odprawa należy się pracownikom, którzy są zatrudnieni na podstawie umowy o pracę. Nie ma znaczenia, czy zawarto ją na czas określony, czy nieokreślony. To pozwala już wyciągnąć dalsze wnioski.
Pracownikowi nie przysługuje odprawa, gdy:
• pracuje na podstawie umów cywilnoprawnych, np. umowy o dzieło, umowy zlecenia (wynika to z tego, że podlega pod Kodeks cywilny, a nie Kodeks pracy);
• jest mianowany;
• jest zatrudniony tymczasowo;
• sam wypowiedział umowę;
• zwolniono go z własnej winy, np. przez rażące naruszenie swoich obowiązków służbowych.
Wcześniej wspominaliśmy, że odprawa należy się pracownikom, którym rozwiązano umowę o pracę w ramach zwolnień grupowych. Dotyczą one przedsiębiorstw, zatrudniających więcej niż 20 osób. Zatem w niekorzystnej sytuacji znajdują się pracownicy mniejszych firm, którzy na odprawę pieniężną nie mogą liczyć.
Ile wynosi odprawa dla pracownika?
Pojawia się konkretne pytanie: ile pieniędzy może otrzymać pracownik zwolniony grupowo? Niestety jesteśmy zmuszeni dać niekonkretną odpowiedź: to zależy. Wysokość odprawy zależna jest od stażu pracy, jak i wysokości wynagrodzenia pracownika. Przysługuje mu odprawa pieniężna w wysokości:
- jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż dwa lata;
- dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od dwóch do ośmiu lat;
- trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad osiem lat.
Przy obliczaniu stażu zakładowego należy wziąć pod uwagę wszystkie okresy przepracowane u danego pracodawcy – nawet jeśli występowały pomiędzy nimi przerwy. Podkreślamy – liczy się staż pracy u aktualnego pracodawcy, bez sumowania okresów zatrudnienia u innych podmiotów zatrudniających.
Co ważne, odprawa nie może być wyższa od kwoty piętnastokrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę. W 2020 roku płaca minimalna wynosi 2 600 zł brutto. Więcej na ten temat:
O ile wzrośnie minimalne wynagrodzenie w 2020 roku?
Terminy wypłaty odprawy
Pracownik powinien otrzymać odprawę najpóźniej w dniu rozwiązania umowy o pracę lub w terminie wypłaty swojego ostatniego wynagrodzenia.
Jeśli pracownik nie starał się o odprawę, a taka mu się należała – to nic straconego. W ciągu trzech lat od zakończenia stosunku pracy może się o nią ubiegać. Jednak po tym czasie ulega ona przedawnieniu. W przypadku, gdy pracodawca odmówi wypłaty odprawy, pracownik może wstąpić na drogę sądową w celu otrzymania należnych pieniędzy.
iPersonel – Twój partner do zadań specjalnych
Obecna sytuacja spowodowana epidemią koronawirusa sprawiła, że kwestia zatrudnienia wielu pracowników stoi pod znakiem zapytania. Po Waszych zapytaniach i wiadomościach wiemy, że wielu przedsiębiorców niestety nadużywa zapisów Kodeksów pracy. Dotyczy to zwolnień, obowiązujących terminów czy przymusowej wysyłki na urlopy. Gdy na Twoim biurku pojawi się wypowiedzenie lub zostaniesz wysłany na urlop bezpłatny – pamiętaj, by nie zaczynać od wykonywania polecenia, ale od sprawdzenia swoich praw i obowiązków. Często zakłopotanie i mało korzystna sytuacja wynika z nieznajomości przepisów prawnych. Nie pozwól sobie na to – nie trać tego, co Ci się należy! Z naszą bazą wiedzy pod ręką poznasz swoje uprawnienia pracownicze i nauczysz się je egzekwować. Jak to mawiał Platon ,,Wiedza jest drugim słońcem dla ludzi”. Z pewnością zdajesz sobie sprawę, jak ważne jest słońce – zwłaszcza w dobie kwarantanny domowej. 😉
Powyższy artykuł jest opracowaniem własnym na podstawie ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.
